پرسش :

اینجانب ملکی داشته‌‍ام که بنابر سند ثبتی آن، حد شمالی به کوچه 9 متری و حد جنوبی‌اش به زمین مشرف بوده است در حدود سال 1360ش، بر اثر طرح عمرانی، حد جنوبی این ملک، در کنار خیابانی 30 متری واقع می‌شود که طرح آن، با هزینهٴشهرداری صورت گرفته است. پس از این واقعه، مالک حق داشته طبق مقررات شهرداری‌ها با پرداختن عوارض، قانوناً [امتیاز] برِ خیابان اصلی را اخذ نماید؛ لیکن مالک به خاطر دلایل متفاوتی از جمله عدم بازسازی ملک و عدم اطلاع از قوانین و ... به این کار اقدام نکرده است و بدون پرداخت عوارض و (برخلاف مقررات شهرداری) به احداث درب مشرفِ به خیابان در حد جنوبی، اقدام نموده است. سال‌ها بعد؛ یعنی در سال 1381ش، بر اثر طرح‌های عمرانی و برابر اعلام شهرداری، این ملک به صورت کامل در طرح خیابانی عظیم قرار می‌گیرد و باید مالک (برابر قانونِ نحوهٴ تقویم ابنیه، املاک و اراضی مورد نیاز شهرداری‌ها) در صورت عدم توافق با شهرداری، با قیمت کارشناسان رسمی دادگستری، ملک را واگذار نماید. این نکته قابل توجه است، املاکی که دو کله باشند، با حد به خیابان حدود سه برابر ارزش ملکی آن‌ها، افزایش می‌یابد. در نتیجه ارزش معاملاتی این ساختمان در نظر شهرداری، به همان مقدار است که هنوز خیابان عبور نکرده و در نتیجه قیمت افزایش سه برابری را در نظر ایشان ندارد و شهرداری، حد جنوبی در سند ملکی که جدیداً توسط اداره ثبت اسناد اصلاح گردیده را امری تشریفاتی دانسته و موجب ارزش حدود سه برابری نمی‌دانند و می‌گویند: قیمت‌گذاری باید برابر وضعیت ملک در زمان قبل از اجرای طرح اولیه سال 1360ش، با حد شمالی به کوچه 9 متری باشد و حد جنوبی شما در قیمت‌گذاری به حساب نمی‌آید؛ یعنی حدوداً یک سوم کاهش ارزش ملک. آیا این ارزش پیدا شدهٴدر ملک، توسط احداث خیابان با هزینهٴ شهرداری، شرعاً به مالک تعلق می‌گیرد؛ یا این ارزش متعلق به شهرداری است و می‌تواند در اعطای آن به مالک، ممانعت نماید؟

پاسخ :
1. مالک زمین فقط مالک قیمت آن به لحاظ زمان قبل از اجرای طرح است؛
2. ارزش افزوده به مالک زمین تعلق نمی‌گیرد؛
3. شهرداری می‌تواند ارزش زائد را از مالک بگیرد؛
4. مالک زمین با پرداختن ارزش افزوده بر دیگران مقدم است. 22/11/1391

منبع: esra.ir